Ενας αδιαμεσολάβητος δημόσιος διάλογος  

«Εάν συναντηθεί με αυτό που σκέφτεται ο κόσμος μπορεί να κινητοποιήσει, εκφράζοντας ένα διακύβευμα, μια αλήθεια ή ένα αίτημα» απαντάει ο καλλιτέχνης του δρόμου Twenty Three για το αν street art είναι μια μορφή κινητοποίησης και δίνει το παράδειγμα του στένσιλ με το σύμβολο της Κυπριακής Δημοκρατίας που έδειχνε το πουλί να πετά μακριά, με τη συνοδευτική λεζάντα «το πουλίν επέτασεν», «μπορούμε να υποθέσουμε ότι εξέφραζε μια μεγάλη αλήθεια, τη μαζική απογοήτευση του κόσμου για άλλη μία αποτυχία των συνομιλιών στο Κυπριακό. Έγινε ευρύτατα γνωστό και πλέον το χρησιμοποιεί αρκετός κόσμος». Ο Twenty Three λέει στη συνέντευξή του πως είναι καλλιτέχνης του δρόμου ή visual artist και αυτό για να τονίζω την εγγύτητα, την αμεσότητα και το εφήμερο της τέχνης που προσπαθώ να δημιουργήσω.

–Τι σημαίνει street artist, είναι απλώς γκράφιτι σε τοίχους; Θα αποδεχόσουν τον τίτλο του γκραφιτά;
–Ξεκίνησα να γράφω σε τοίχους από μικρός και ύστερα ξεκίνησα να πειραματίζομαι με νέα υλικά, στυλ, τεχνικές και συγκεκριμένες θεματικές στα έργα μου. Ασχολήθηκα αρκετό καιρό με την τεχνική του στένσιλ. Με αυτήν την τεχνική το σχέδιο ετοιμάζεται από πριν και στη συνέχεια αποτυπώνεται με σπρέι στον τοίχο. Δεν θα έλεγα σήμερα ότι είμαι γκραφιτάς παρότι έτσι ξεκίνησα και έτσι με αποκαλούν κάποιες φορές. Δεν μου πολυαρέσουν οι αυτοπροσδιορισμοί. Είμαι καλλιτέχνης του δρόμου ή visual artist και αυτό για να τονίζω την εγγύτητα, την αμεσότητα και το εφήμερο της τέχνης που προσπαθώ να δημιουργήσω.

–Ποια είναι η σχέση που εσύ έχεις αναπτύξει ως καλλιτέχνης με τον δημόσιο χώρο και κατ’ επέκταση με την κοινωνία;
–Όσον αφορά την τέχνη του δρόμου, τα θετικά είναι ότι έδωσε χώρο στους νέους να εκφραστούν μ’ έναν τρόπο που άλλες μορφές τέχνης δεν μπορούσαν. Παράλληλα έδωσε χρώμα και ζωή σε πολλά σημεία της πόλης που ήταν άχαρα και αδιάφορα. Από την άλλη, το να θεωρείς κάθε δημόσιο σημείο της πόλης πιθανό καμβά σημαίνει ότι κάποια στιγμή ξεπερνάς τα όρια και πιθανόν να καταστρέφεις ιδιωτική ή δημόσια περιουσία.

«Είμαι καλλιτέχνης του δρόμου ή visual artist και αυτό για να τονίζω την εγγύτητα, την αμεσότητα και το εφήμερο της τέχνης που προσπαθώ να δημιουργήσω».

Μια τέχνη δημόσια, που δεν αφορά μόνο τους φιλότεχνους

«Η τέχνη του δρόμου μπορεί να δημιουργήσει ένα τέτοιο χώρο ελεύθερου, αδιαμεσολάβητου δημόσιου διαλόγου. Αυτό τουλάχιστον προσπαθεί να κάνει».

–Αποτελεί κάθε δημόσια επιφάνεια έναν μεγάλο καμβά; Υπάρχουν περιορισμοί;
–Είναι κρίσιμη αυτή η ερώτηση. Ουσιαστικά ρωτάτε πόσο ελεύθερη ή/και ανεξέλεγκτη μπορεί να είναι η street art και αν μπορεί να αναπτυχθεί υπό περιορισμούς. Ειδικά στις μεγάλες πόλεις ο διαθέσιμος καμβάς είναι τεράστιος και δίνει πολλές ευκαιρίες στους καλλιτέχνες του δρόμου να απλώσουν την τέχνη τους. Συνθήματα, πολύπλοκες χρωματικά συνθέσεις, μυθολογικοί χαρακτήρες, ρεαλιστικά πορτραίτα και πολιτικά σχόλια, άλλα πανέμορφα, αληθινή τέχνη και άλλα κακόγουστα. Προσπαθώ πάντα να μη σχεδιάζω ιδιωτικές περιουσίες, οι οποίες χρησιμοποιούνται.

–Ο δημόσιος χώρος μπορεί να γίνει ένα μεγάλο εργαστήρι τέχνης αλλά και κοινωνικού προβληματισμού, έχουμε άραγε τέτοιους χώρους στη χώρα μας;
–Η τέχνη του δρόμου μπορεί να δημιουργήσει ένα τέτοιο χώρο ελεύθερου, αδιαμεσολάβητου δημόσιου διαλόγου. Αυτό τουλάχιστον προσπαθεί να κάνει. Στην Κύπρο είναι σίγουρα πιο δύσκολο ή τέλος πάντων διαφορετικό, αλλά σίγουρα κάποια έργα προκάλεσαν συζητήσεις ή αντιδράσεις.

«Στο project U-Turn στην Κάτω Ιταλία παρακολούθησα τον γλωσσικό και γενικότερα πολιτισμικό μετασχηματισμό της κοινότητας των ελληνόφωνων κατοίκων της περιοχής από το παρελθόν στο σήμερα» λέει ο street artist Twenty Three.

–Γύρω από ποιες θεματικές περιστρέφεται η καλλιτεχνική σου έκφραση ή πρέπει να μιλάμε για στυλ;
–Δεν ακολουθώ ένα αυστηρό στυλ μάλλον ασχολούμαι με θεματικές που κάνουν τους δικούς τους κύκλους. Τα τελευταία 10 χρόνια οι τοιχογραφίες μου διαπραγματεύονται το ζήτημα της κυπριακής ταυτότητας. Στο εξωτερικό όπως π.χ. στο Μεξικό ακολούθησα μια «bottom up» προσέγγιση και οι θεματικές ήταν αποτέλεσμα εργαστηρίων και ζυμώσεων με τους κατοίκους των κοινοτήτων που επισκέφθηκα και έζησα για λίγους μήνες μαζί τους.

–Μπορεί να μπει η street art σε μία γκαλερί; Δεν είναι κόντρα στην ουσία της τέχνης; Πώς αμφισβητεί τις νόρμες της υψηλής τέχνης;
–Η τέχνη του δρόμου είναι προσιτή σε όλον τον κόσμο γιατί βρίσκεται παντού γύρω μας. Είπαμε και παραπάνω πως έχει αμεσότητα, γιατί επικοινωνεί αδιαμεσολάβητα με το κοινό της. Αμφισβητεί τις νόρμες της υψηλής τέχνης, επειδή ακριβώς προτείνει μια τέχνη δημόσια, που δεν αφορά μόνο τους φιλότεχνους και επιπλέον, επειδή προσπαθεί να διατηρεί (δεν τα καταφέρνει πάντα εννοείται) μια ριζοσπαστικότητα. Σ’ ένα μεγάλο βαθμό η ριζοσπαστικότητα συνδέεται με το ότι δεν λογοκρίνει το μήνυμα για να γίνει αποδεκτό από τους φορείς ή τους χρηματοδότες της τέχνης.
Να πούμε βέβαια πως πολλά έργα της street art θεωρούνται πλέον υψηλή τέχνη και έχουν μπει σε μουσεία. Όταν βέβαια μιλάμε για «υψηλή» τέχνη είναι σαν εννοούμε ότι υπάρχει και μια «χαμηλή» ή «κατώτερη» τέχνη. Σε αυτό διαφωνώ. Υπάρχουν αριστουργήματα σε αυτό που παραδοσιακά θεσμοί θεωρούσαν «χαμηλή τέχνη» (π.χ., κόμικ ή γκραφίτι) και υπάρχουν πολλά ανοσιουργήματα σε αυτό που θεωρείται «υψηλή τέχνη». Η τέχνη του δρόμου προσπαθεί να σπάσει αυτό το δίπολο το οποίο στην πραγματικότητα είναι ένα ψευδοδίλημμα.

Η παράδοση ως έμπνευση

–Θεωρείς τον εαυτό σου ανεξάρτητο φορέα δημόσιων μηνυμάτων;
–Κανένας και καμιά δεν είναι εντελώς ανεξάρτητος. Συγκροτηθήκαμε ως κοινωνικά όντα μέσα από διαδικασίες οικογενειακές, ταξικές, εκπαιδευτικές και έμφυλες. Αλλά την ίδια ώρα, παρότι κανείς δεν είναι εντελώς ανεξάρτητος, πιστεύω πως πρέπει να προσπαθούμε να είμαστε κριτικοί απέναντι στους θεσμούς που θέλουν να μας εγκλωβίσουν ή μας καθιστούν εξαρτημένους. Προσπαθώ να δημιουργήσω ένα χώρο ελευθερίας και δημιουργίας εντός αυτού του πλαισίου.

–Είναι μια μορφή κινητοποίησης η street art;
–Εάν συναντηθεί με αυτό που σκέφτεται ο κόσμος μπορεί να κινητοποιήσει, εκφράζοντας ένα διακύβευμα, μια αλήθεια ή ένα αίτημα. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: στην παλιά πόλη της Λευκωσίας το στένσιλ με το σύμβολο της Κυπριακής Δημοκρατίας που έδειχνε το πουλί να πετά μακριά, με τη συνοδευτική λεζάντα «το πουλίν επέτασεν». Μπορούμε να υποθέσουμε ότι εξέφραζε μια μεγάλη αλήθεια, τη μαζική απογοήτευση του κόσμου για άλλη μία αποτυχία των συνομιλιών στο Κυπριακό. Έγινε ευρύτατα γνωστό και πλέον το χρησιμοποιεί αρκετός κόσμος.

–Πατάς στις δημιουργίες σου στην παράδοση για να φέρεις κάτι πιο σύγχρονο στην τέχνη σου; Και σε ποια παράδοση...;
–Κάποιες φορές πατώ πάνω στην παράδοση, αντλώ από αυτήν αλλά μετά τη μετασχηματίζω σε κάτι άλλο, δικό μου. Οι Αλάσιες μου φορούν την παραδοσιακή κυπριακή στολή και παίζουν σχοινάκι με ένα συρματόπλεγμα σε μια προσπάθεια επαναδιαπραγμάτευσης και αναστοχασμού της συνθήκης του διαχωρισμού. Ο χαρακτήρας Master που δημιούργησα, καθώς και ο Λουδοβίκος ξεκίνησαν ως μια συνομιλία των παραδοσιακών κυπριακών ταυτοτήτων με τη «Φάρμα των Ζώων» του Όργουελ. Στο project U-Turn στην Κάτω Ιταλία παρακολούθησα τον γλωσσικό και γενικότερα πολιτισμικό μετασχηματισμό της κοινότητας των ελληνόφωνων κατοίκων της περιοχής από το παρελθόν στο σήμερα. Η δουλειά μου συχνά χρησιμοποιεί την παράδοση ως έμπνευση για να απεικονίσω τις μεταλλάξεις, τις τομές, τις ρήξεις και τις αντιφάσεις της σε σχέση με το σήμερα.

Η δουλειά μου συχνά χρησιμοποιεί την παράδοση ως έμπνευση για να απεικονίσω τις μεταλλάξεις, τις τομές, τις ρήξεις και τις αντιφάσεις της σε σχέση με το σήμερα.

Street art

Οι ρίζες της street art εντοπίζονται στα μεγάλα αστικά κέντρα αν και πλέον εξαπλώνεται ευρύτατα σε κάθε γειτονιά και περιοχή. Μετατρέπει τον δημόσιο χώρο σ’ ένα πεδίο για ανοιχτό διάλογο. Η street art είναι άμεση και δεν προϋποθέτει προηγούμενες γνώσεις για αυτό μπορεί να προβληματίσει το ευρύ κοινό πιο εύκολα. Αμφισβητεί τις νόρμες της υψηλής τέχνης.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Πρώτη ατομική έκθεση του Τwenty Three «Around the Walls: Between Tradition and Globalization», Πρόζακ (Common Room), Μέδωντος 3Α, Λευκωσία. Από την Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου μέχρι Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου, ώρα 18:00 - 22:00. www.twentythreeart.com | IG: twenty_three_artist | FB: twenty three artist